Erzurum'da tarihi eserler ve esir sancakların iadesi talep ediliyor
Osmanlı döneminde Rus işgalleri sırasında Erzurum'dan götürülen esir sancaklar ve pek çok tarihi emanetin, ana vatanlarına iade edilmesi isteniyor. 1829, 1878 ve 1916 yıllarındaki Rus işgalleri sırasında Erzurum'dan taşınan bu eserler, bugün Rusya'daki Hermitage Müzesi ve çeşitli askeri müzelerde sergileniyor.
Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Savaş Eğilmez, Erzurum’un stratejik öneminden dolayı tarih boyunca birçok kez işgal edildiğini belirterek, özellikle Rus işgalleri sırasında şehrin tarihi mirasının büyük ölçüde zarar gördüğünü ifade etti:
“Erzurum, Ruslar tarafından 87 yıl içinde üç kez işgal edilmiştir. Bu işgaller sırasında ünlü Rus edebiyatçı Aleksandr Puşkin de dahil olmak üzere birçok edebiyatçı, arkeolog ve eski eser uzmanı, kentin tarihi eserlerini yanında götürmüştür.”
1829’daki ilk işgalin en yıkıcı olanı olduğunu belirten Eğilmez, Çifte Minareli Medrese, Yakutiye Medresesi, Sultaniye ve Ahmediye Medreseleri, Üç Kümbetler gibi yapıların kitabeleri ve belgelerinin taşındığını söyledi. Ayrıca, Saat Kulesi’nin saati Tiflis’e götürülerek bir binaya yerleştirilmiş, altın ve gümüş miğferler, kalkanlar gibi önemli parçalar Petersburg’a taşınmıştır.
Sancaklar ve Hakimiyet Alametleri
Eğilmez, işgal sırasında Osmanlı ordusuna ait dört sancak, komutanlık alametleri ve değerli mücevherlerle süslenmiş asaların da Erzurum’dan götürüldüğünü dile getirdi. Ayrıca, 1916’daki son işgalde kalan eserlerin de sistematik şekilde Rusya’ya taşındığını belirtti:
“Merkezde bulunan dokuz alay sancağı, kalenin anahtarları ve Pasinler’deki sancak, Rus çarına takdim edilmiştir. Bu sancaklar, zafer propagandası için geçit törenlerinde sergilenmiş ve resmedilmiştir.”
Türk Kültürü ve Müslümanlığın Sembolleri
Erzurum’dan götürülen eserlerin yalnızca tarihi değil, aynı zamanda kültürel ve dini bir anlam taşıdığına dikkat çeken Eğilmez, şunları söyledi:
“Bu eserler, Türk kültürünün, Müslümanlığın ve halkın sembolleridir. Binlerle ifade edilebilecek bu külliyat, bugün Hermitage Müzesi ve askeri müzelerde sergilenmektedir. Ancak bu eserler, Erzurum halkının ve Türk milletinin bir parçasıdır.”
Sancaklar ve Eserler Geri Getirilmelidir
Doç. Dr. Eğilmez, tarihi eserlerin Erzurum’a iadesi ve yerel müzelerde sergilenmesi gerektiğini vurgulayarak şu çağrıyı yaptı:
“Sadece tarihçilerin değil, milletimizin her ferdinin bu eserlerin vatan toprağına geri dönmesini istemesi doğal bir haktır. Bu sancakların esaret hayatı bitirilmeli, topraklarına kavuşarak özgürlüklerine kavuşturulmalıdır.”
