Erzurum Efsanelerindeki Değerler Üzerine Çarpıcı Araştırma

Emire Doğru ve Gökhan Yağar tarafından hazırlanan, EKEV Akademi Dergisi’nde yayınlanan "Erzurum Efsanelerinin Değerler Açısından İncelenmesi" başlıklı araştırma, Erzurum efsanelerinde yer alan değerleri detaylı bir şekilde ele aldı. Araştırmada, Erzurum efsanelerinin toplumsal, İslami ve kök değerler açısından incelendiği ve bu efsanelerin yöre kültürü açısından zengin bir yapıya sahip olduğu tespit edildi.

Araştırma kapsamında doküman incelemesi yöntemi kullanılarak Erzurum efsanelerinin barındırdığı değerler üç ana başlık altında değerlendirildi. Araştırmada şu tespitlere yer verildi:
“Efsanelerde toplumsal, İslami ve kök değerlere yer verildiği görülmektedir. Toplamda 52 farklı değerin Erzurum efsanelerinde işlendiği belirlenmiştir. Efsaneler, Anadolu’nun kültürel birikimini yansıtan güçlü birer anlatıdır ve bu açıdan Erzurum efsanelerinin yöreye ilişkin kültürel değer açısından zengin olduğu söylenebilir.”

Araştırma bulguları, Erzurum efsanelerinin toplumsal değerleri barındıran önemli bir kaynak olduğunu ortaya koydu. Efsanelerde, misafirperverlik, dayanışma, sözünde durma gibi toplumsal mahiyetteki değerlere sıklıkla rastlandığı belirtilerek, “Toplumsal değerler arasında dilek dileme, geleneklere saygı ve tedavi edici güç inancı dikkat çeken unsurlar arasında yer alıyor. Toplamda on üç toplumsal mahiyetteki değerin Erzurum efsanelerinde işlendiği belirlenmiştir” ifadelerine yer verildi.

Araştırma ayrıca Erzurum efsanelerinin İslami değerler açısından zengin olduğunu da ortaya koydu. Bu bağlamda abdest, kurban, türbe ve kabir ziyareti gibi unsurların efsanelerde öne çıktığı belirtildi. “Türk halk kültüründe türbe ve kabir ziyaretleri büyük önem taşır. Erzurum efsaneleri de bu geleneksel anlayışı yansıtmaktadır” denilen araştırmada, halk hikayelerinin dini temaları sıkça işlediği vurgulandı.

Efsanelerde kök değerlere de yer verildiği ifade edilen araştırmada, adalet, dürüstlük, dostluk, sabır, saygı, sevgi ve yardımlaşma gibi temel unsurların işlendiği tespit edildi. Sevgi ve yardımlaşma temalarının Erzurum efsanelerinde sıklıkla yer aldığına dikkat çekildi. Araştırmada şu ifadelere yer verildi:
“Masallar ve efsaneler, sevgi ve yardımlaşma gibi değerlerin aktarılmasında güçlü bir araçtır. Erzurum efsanelerinde sevgi değerinin sıklıkla işlendiği görülmüştür. Bu da efsanelerin toplumsal bir bağ kurma ve değerleri aktarma konusunda etkili olduğunu gösteriyor.”

Araştırma, Erzurum efsanelerinin değerler açısından zengin bir içerik sunduğunu ve kültürel mirasın korunması açısından önemli bir kaynak olduğunu vurguladı. Bu değerlerin eğitim yoluyla gelecek nesillere aktarılması için efsanelerin eğitim materyali olarak kullanılması önerildi.
“Efsaneler, değerler eğitimine yönelik deneysel çalışmalarda etkili bir araç olarak değerlendirilebilir” denilen araştırma, Erzurum efsanelerinin sadece yerel bir anlatı değil, aynı zamanda evrensel değerlerin aktarılmasında da önemli bir rol üstlendiğini ortaya koydu.