Fitre nedir? Kimlere verilir? Neden verilir? 2024 Fitre ne kadar?

Fitre (Sadaka-i Fıtır) Nedir?
Ramazan ayının sonuna yetişen ve temel ihtiyaçlarından (borç, oturulan ev, evin eşyası, binek ve gelirinin aylık veya yıllık olmasına göre ailesinin bir aylık ya da bir yıllık masrafından) başka en az 85 gram altın veya bunun değerinde bir mala sahip her müslümana vacip olan bir ibadettir. Bu fazla malların, para veya ticaret eşyası olması ve üzerinden bir yıl geçmesi şart değildir. Yine, zekâta tabi olmayan kıymetli taşlar gibi süs eşyaları ve ihtiyaçtan fazla ev eşyası de buna dahil edilir.

Akıllı ve ergen olmak, fitrede şart değildir. Zengin akıl hastalarının ve çocukların fitreleri, velileri tarafından verilmelidir. Fitreyi, (zorunlu olmamakla beraber) bu ölçüde zengin sayılmayan mü'minler de verebilirler.

Ne ile sabittir?
Peygamberimizin sözlü ve fiilî sünnetiyle. İbn Abbas, 'Resûlullah, oruçlunun boş, çirkin ve ölçüsüz sözlerden temizlenmesi ve fakirlere bir erzak temini olmak üzere fıtır sadakasını emretti' demiştir (İbn Mâce, Zekât 21). Yine hadiste, Ramazan ay'ı orucu, yer ile gök arasında askıda tutulur, ancak fıtır sadakasının verilmesiyle İlâhî dergâha yükseltilirî (et-Terğîb, II, 152) buyurulmuştur. Peygamberimizin hangi mallardan ne ölçüde fitre verdiğini ve kendi döneminde nasıl verildiğini belirten hadisleri vardır (Buharî, Zekât 74, 76).

Verilmesinin hikmeti nedir?
Fitre, yaratılış nimetine; Ramazan ayını yaşamanın, orucunu tamamlayarak bayrama kavuşmanın bir şükrüdür. Hikmeti, oruç esnasındaki eksiliklerini telafi etmek ve zengin fakir herkesin bayram sevincine katılmalarını sağlamaktır. Bu sayede dostluk ve kardeşlik bağları pekişir. Toplumda kaynaşma ve paylaşma ortamı oluşur.

Ne zaman verilir?
Ramazan Bayramının birinci günü fecrin doğuşundan itibaren vacip olursa da, bundan önce ve bundan daha sonra da verilebilir. Önceden verilmesiyle fakirler bayramlık ihtiyaçlarını gidermiş olurlar. Bayramdan sonraya bırakılması ile bu sadaka düşmez, kaza edilmesi gerekir.

Fitreyi kim verir?
Dinen zengin olan bir Müslüman, hem kendisi, hem küçük veya aklî dengesi yerinde olmayan çocukları, hem de ücret belirlenmemiş hizmetçileri için fitre vermekle yükümlüdür. Herhangi bir sebeple oruç tutamayan kimse de fitreyle yükümlüdür.

Kişi hanımının ve akıl sağlığı yerinde büyük (ergen) evladının fitresini vermekle yükümlü mü? Hayır. Bunlar dinen zengin ise, herkes fitresini kendi malından vermekle yükümlüdür. Ancak zorunlu olmamakla birlikte, onların izinleri ile kendi malından verecek olsa geçerli olur. Bunlar kendi idaresi ve geçimi altında iseler, izinleri olmaksızın vermesi de yeterlidir. (Şafiî'ye göre, hanımın fitresi, kendisi zengin olsa bile, kocasına aittir).

Kişi anne ve babasının fitresini vermekle yükümlü mü? Bakmakla yükümlü bile olsa, fitresiyle yükümlü değildir. Baba hayatta olsun olmasın, dede de torunlarının fitresini vermekle yükümlü değildir.

Fitre hangi mallardan ve ne ölçüde verilir?
Buğday (yaklaşık 1,5 kg.), arpa (yaklaşık 3 kg), kuru üzüm (yaklaşık 3 kg.) ve kuru hurmadan (yaklaşık 3 kg.) verilir. Herhangi birinin değeri para olarak da verilebilir. Bunlar, Peygamberimiz devrinde, eşit ölçüde, bir fakirin bir günlük gıdasıydı. Şimdi değerleri önemli farklılık gösteriyor. Herkes, malî durumuna göre birini tercih edecektir. (Ülkemizde bu yıl fitrenin en az miktarı, 3 milyon 800 Türk Lirası'dır).

Ülke ve bölgelere göre geçim standartları farklı olduğundan, fitre mükellefi kendi bulunduğu yere göre (mesela Avrupa'da) bir kişinin bir günlük normal gıda ihtiyacını karşılayacak miktar üzerinden öder.

Fitrede niyetin önemi nedir?
Fitre, niyet edilerek fakirlerin mülkiyetine verilir. Yemek ikramı şeklinde verilemez. Niyet, fitreyi ayırırken getirilebileceği gibi, verirken de yapılabilir. Verirken fitre olduğunu söylemek gerekmez.

Fitre kimlere verilir?
Zekat verilecek kimselere verilir (bk. Kur'an, 9/60). Bunlar; fakirler, düşkünler, esaretten kurtulacaklar, borçlu düşenler, Allâh yolunda mücadele edenler, yolda kalmışlar, zekat toplamakla görevli memurlar ve kalpleri İslam'a ısındırılmak istenen kimselerdir.

Kimlere verilmez?
Kişi fitresini aslına ve nesline; yani, (fakir de olsalar) babasına, dedesine, oğluna, ve torununa veremez. Ayrıca dinen zengin olana (zekât mükellefine) da verilmez. Zengin koca da, fakir karısına fitre veremez.

Her fitre bir fakire mi verilir?
Birkaç fakire de dağıtabilir. Birçok kimse de, fitrelerini bir fakire verebilirler.