Bagratlı Krallığı’nın Yüzyıllık Mirası: Horomos Manastırı

Horomos Manastırı hakkında açıklamalarda bulunan tarihçiler, Bagratlı Krallığı döneminde inşa edilen manastırın dini ve kültürel bir merkez olmasının yanı sıra mimari yapısıyla da bölgenin en dikkat çekici eserlerinden biri olduğunu söylediler.

Tarihçiler, “Horomos Manastırı, 943-953 yılları arasında Bagratlı Kralı Abas tarafından inşa ettirilmiştir. Bagratlı Krallığı’nın en önemli dini ve kültürel merkezlerinden biri olan manastır, krallığın güçlü döneminde bölgenin ruhani merkezi olarak hizmet vermiştir. Aynı zamanda, bu manastır Bagratlı kraliyet ailesi için bir mezarlık alanı olarak da kullanılmıştır” dediler.

Manastırın bulunduğu alanda iki ayrı yapı topluluğu bulunduğunu da ifade eden tarihçiler, “Aşağı gruptaki yapılarda Surp Menas Kilisesi, Aziz George Kilisesi ve bir mezar şapeli yer almaktadır. Bu yapılar, manastırın dini fonksiyonlarını yerine getirdiği ve ziyaretçilerin ruhani ihtiyaçlarını karşıladığı bölümlerdir.

Daha güneyde, bir tepenin sırtına kurulmuş diğer yapı grubunda ise Aziz Jean Kilisesi ile Bagratlı krallarının defnedildiği jamatun (mezar şapeli) bulunmaktadır. Bu bölge, manastırın kraliyet bağlantısını ve tarihi önemini güçlendiren bir unsur olarak öne çıkmaktadır” diye konuştular.

Horomos Manastırı’na ait kiliselerden birinin Orta Çağ’da inşa edilmiş Kars bölgesindeki diğer yapılar arasında nadir bir özelliğe sahip olduğunu da vurgulayan tarihçiler, “Koşevenk (Koşavank) Ören Yeri'nde yer alan bu kilisenin çan kulesi, günümüze kadar sağlam olarak ulaşabilmiş tek yapı olarak dikkat çekiyor.

Bölgedeki diğer kiliseler zamanla yıkılsa da Horomos Manastırı’nın çan kulesi, zamana direnerek ayakta kalmayı başarmış ve tarih meraklıları için eşsiz bir ziyaret noktası haline gelmiştir. Günümüzde Horomos Manastırı’nın bulunduğu alan, I. derece askeri yasak bölge olarak ilan edilmiştir. Bu durum, bölgenin arkeolojik ve tarihi açıdan korunması adına bir adım olarak değerlendirilirken, aynı zamanda manastırın ziyaret edilmesini sınırlamaktadır. Bu askeri yasak nedeniyle Horomos Manastırı, turistik ziyarete kapalı olsa da tarihçiler ve araştırmacılar tarafından önemini korumaktadır” ifadelerini kullandılar.

Horomos Manastırı’nın Bagratlı Krallığı’nın dini ve kültürel mirasının sessiz bir tanığı olarak Kars’ın derin vadilerinde yüzyıllardır varlığını sürdürdüğünü kaydeden tarihçiler, “Arpaçay’ın kıyısında yükselen bu anıtsal yapı, Kars bölgesinin zengin Orta Çağ mirasını temsil eden en önemli yapılardan biri olarak varlığını sürdürmektedir. Manastır, hem dini yapılarıyla hem de kraliyet ailesinin mezar alanlarıyla tarih sahnesinde güçlü bir yer edinmiştir. Bu nedenle Horomos Manastırı, gelecekte yapılacak restorasyon ve araştırma çalışmalarıyla daha fazla gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen bir tarihi hazinedir” şeklinde konuştular.