Erzurum'un Tarihi ve Sanatsal Mirası: Öşvank Kilisesi

Karakösehaber internet sitemize açıklamalarda bulunan Tarihçi Özgür Aslan, kilisenin güney haç kolundaki giriş alnında bulunan kitabeye göre, bu görkemli yapının 3. Adernese'nin oğlu Magistras Bağrat tarafından 963-973 yılları arasında inşa edildiğini belirtti. Özgür Aslan, “Mimarisi Öşk'lü Grigor tarafından tasarlanan kilise, Vaftizci Yahya'ya adanmıştır. Yapının büyük kubbesi, Bizans İmparatorları 2. Basileios ve 7. Constantin tarafından 1022-1028 yılları arasında onarılmıştır.

Detaylar Öşvank Kilisesi, renkli taş bezemeleri ve kabartma figürleri ile ünlüdür. İç bölümlerinde bol miktarda görülen freskolar, 1036 yılında Jojil Potrikios tarafından yapılmıştır. Kilisenin kubbe kasnağında on iki pencere bulunmaktadır. Pencerelerin dış yüzeyleri kabartma silmelerle sınırlandırılmış olup, sivri kemerli ve ince uzun olan bu pencereler gotik üslubu yansıtmaktadır” dedi.

Haç planlı olan kilisenin dıştan çapraz kanatlı (trancept) olmasına karşın, içeride apsislerin oluşturduğu üç dilimli bir bölüm ve onun devamı olan uzun bir kola sahip olduğunu dile getiren Özgür Aslan, “Yapının iç bölümlerinde bulunan sütunların kaideleri, bitkisel motifler ve dini resimlerle bezenmiştir. Bu detaylar, kilisenin sanatsal zenginliğini gözler önüne sermektedir.

Öşvank Kilisesi'nin iç mekanları, çeşitli fonksiyonlara hizmet eden bölümlerle donatılmıştır. Kilise içerisinde hamam, yatakhane, vaftizhane, rahip evleri, mutfak ve kütüphane gibi bölümler bulunmaktadır. Bu bölümler, kilisenin sadece dini bir yapı olmanın ötesinde, o dönemdeki günlük yaşamın da önemli bir parçası olduğunu göstermektedir” diye konuştu.

Kilise apsisinin üstünün yıkıldığını ve ön cephesindeki portakalda bulunan ilave bölüme ait sütunlardan birisinin günümüze kadar gelemediğini ve onun yerine bir ağaç kütüğü konulduğunu söyleyen Özgür Aslan, “Batı haç kolu; batı, kuzey ve güney cephelerden ek mekanlarla çevrilidir. İki katlı kuzey mekan ilk yapıma aitken, güney ve batıdaki bölümler sonradan eklenmiştir. Bu değişiklikler, kilisenin zaman içerisinde geçirdiği evrim ve restorasyon ihtiyacını göstermektedir.

Öşvank Kilisesi, Erzurum'un tarihi ve sanatsal mirasının önemli bir parçasıdır. Gürcü Bağratlı Hanedanlığı dönemine ait bu yapı, renkli taş bezemeleri, kabartma figürleri ve freskoları ile dikkat çekmektedir. Kilisenin tarihi ve sanatsal değerlerinin korunması, gelecek nesillere aktarılması açısından büyük önem taşımaktadır. Kilisenin restorasyonu ve bakımı için gerekli çalışmaların yapılması, bu tarihi yapının yaşatılmasına katkı sağlayacaktır” şeklinde konuştu.