Karakösehaber internet sitemize açıklamalarda bulunan tarihçiler, Kral I. Gagik tarafından 995 yılında inşasına başlanan ve 1001 yılında tamamlanan kilisenin günümüzde sadece kısmen ayakta kalmasına rağmen hem mimari hem de tarihi açıdan büyük değer taşıdığını söylediler. Tarihçiler, “Gagik Kilisesi, Ani'deki önemli yapılardan biri olarak Kral I. Gagik’in egemenliği döneminde inşa edilmiştir.
Yapılan kazılar sırasında ele geçirilen kitabeler, kilisenin Kral Gagik’in himayesinde tamamlandığını doğrulamaktadır. Üç basamaklı bir platform üzerine oturtulmuş olan kilisenin dört girişi bulunmaktadır. Temel duvarları bazalt taşından, cephe duvarları ise düzgün kesme tüf taşından yapılmış olan yapı, o dönemin zengin taş işçiliğini gözler önüne sermektedir” dediler.
Kazılarda ortaya çıkarılan mimari parçaların Gagik Kilisesi'nin hem iç mekânında hem de dış cephelerinde zengin süslemeler barındırdığını gösterdiğini ifade eden tarihçiler, “Kilisenin içerisinde bulunan heykel ise, yapının sanatsal zenginliğinin bir başka kanıtıdır. Heykelin, Kral Gagik’i, iki eliyle tuttuğu bir kilise maketini kutsatırken tasvir ettiği düşünülmektedir. Günümüzde heykelin omuz kısmı Erzurum Arkeoloji Müzesi’nde korunmaktadır” diye konuştular.
Gagik Kilisesi’nden günümüze sadece temel duvarlar, apsisin bir bölümü ve iç mekândaki sütunların ulaşabildiğini vurgulayan tarihçiler, “Ancak bu kalıntılar bile yapının ihtişamını ve o dönemde Ani’deki mimari gelişmişliği gözler önüne sermektedir.
Kilisenin etrafına dağılmış durumda bulunan mimari parçalar, yapının eski ihtişamını ve zarafetini düşündürmektedir. Kars’ın ve Ani Ören Yeri'nin tarihi dokusunu zenginleştiren Gagik Kilisesi, bölgedeki önemli tarihi yapılardan biri olarak hem yerel halkın hem de turistlerin ilgisini çekmektedir. Kral Gagik’in mirası, bu kilisede yaşatılmaya devam ediyor ve yapı, Ani’nin zengin tarihinin önemli bir parçası olarak günümüzde de varlığını sürdürmektedir” şeklinde konuştular.