Iğdır yöresine ait geleneksel baş örtüsü olan Puşu, aynı zamanda “Püşü”, “Çalma” veya “Yaylık” olarak da adlandırılarak, kızlar ve gelinler tarafından sıkça kullanılarak yörenin kültürel zenginliğinin bir parçası olarak dikkat çekmeye devam ediyor.
Karakösehaber internet sitemize açıklamalarda bulunan tarihçiler, Iğdır’ın kültürel mirası içinde önemli bir yere sahip olan puşu, geleneksel giyim tarzının vazgeçilmez unsurlarından biri olduğunu belirterek, “Hem kızlar hem de gelinler tarafından farklı amaçlarla kullanılan puşular, sosyal ve kültürel bağlamda önemli bir simge olarak kabul edilir. Hızma veya sade bir başörtüsü şeklinde kullanılan puşular, özellikle gelinlerde süs faktörü ile dikkat çeker. Kızlarda Puşu, genellikle daha sade ve çalma kullanılmadan tercih edilen puşular, genç kızların giyiminde sadelik ve zarafetle öne çıkar. Gelinlerde ise puşu, gelinlerin başörtüleri, süs faktörü ile farklılaşır ve daha zengin bir işleme veya oya ile süslenir. Bu, gelinleri kızlardan ayıran bir özellik olarak kabul edilir. Puşu, genellikle örgüler veya saçın üzerine örtülerek kullanılır. Bazı durumlarda ise Kofi (araşqın) üzerine yaşmak şeklinde bağlanır. Gelinlerde ve yaşlı kadınlarda yaşmak türü bağlama daha yaygın olarak görülür” dediler.
Son yıllarda puşunun modern etkilerle stilize edilmesiyle dikkat çektiğini belirten tarihçiler, “Özellikle genç kızlar arasında, puşu gelinlik tarzına özenerek yapay (metalik süslemeli) taşlarla kullanılmaktadır. Bu yeni stil, hem geleneksel hem de modern unsurları bir araya getirerek gençlerin tercih ettiği bir tarz haline gelmiştir. Taç kullanımı ise genç kızlar arasında, oyunların rahat sergilenişi ve zor figürlerin daha kolay yapılabilmesi için taç şeklinde puşu kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu stil, hareket özgürlüğü sağlayarak geleneksel danslarda avantaj sağlar.
Yaylık bağlama ise saçlar toplanarak yaylık ya dikilerek ya da tokalarla tespit edilir. Bu yöntem, modern giyimde gelinliğe özenen genç kızlar arasında popüler hale gelmiştir” ifadelerini kullandı.
Puşu’nun Iğdır kültüründe sadece bir giysi unsuru olarak değil, aynı zamanda sosyal statü ve kültürel kimliğin bir ifadesi olarak da önemli bir yere sahip olduğunu vurgulayan tarihçiler, “Özellikle düğünlerde, hayırlı işlerde ve sosyal etkinliklerde puşunun en pahalısı ve en gösterişlisi tercih edilir. Bu, giysinin yalnızca estetik değil, aynı zamanda sosyal bir değer taşıdığını göstermektedir. Yaşmak türü bağlama, gelinlerde ve yaşlılarda daha ağırlıklı olarak kullanılır. Bu, gelinlerin ve yaşlı kadınların toplumsal statüsünü yansıtan bir unsur olarak kabul edilir. Puşunun kumaş türü, giysinin değerini ve kullanıcının toplumsal statüsünü yansıtır. Özel günlerde ve etkinliklerde daha pahalı ve kaliteli kumaşlar tercih edilir. Geleneksel puşu kültürü, modern dünyada da etkisini sürdürmeye devam ediyor. Özellikle Iğdır gibi geleneklerine bağlı olan bölgelerde, puşu hâlâ yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra, puşu modern modada da kendine yer bulmuş ve birçok tasarımcının ilham kaynağı olmuştur. Puşular, hem geleneksel hem de modern kıyafetlerle kombinlenerek, şıklığı ve zarafeti bir arada sunmaktadır” diye konuştu.
Modern tasarımcıların puşunun estetik ve geleneksel unsurlarını modern kıyafetlerle birleştirerek şıklığı ve zarafeti ön plana çıkaran koleksiyonlar sunduğunu da söyleyen tarihçiler, “Puşular, geleneksel motifleri ve modern çizgileri birleştirerek, hem geleneksel hem de modern moda severlerin beğenisini kazanmaktadır. Puşu, Iğdır’ın kültürel mirasının bir parçası olarak, yıllardır kadınların giyiminde önemli bir rol oynamaktadır. Hem geleneksel hem de modern unsurları bir araya getirerek, sosyal statüyü ve estetik zarafeti yansıtan bu başörtüsü, hala popülerliğini korumaktadır. Geleneksel dokularla modern tasarımların buluştuğu puşular, Iğdır’ın zengin kültürel kimliğini ve estetik değerlerini yansıtan önemli bir simge olarak varlığını sürdürmektedir. Puşu, Iğdır ve çevresindeki kültürel zenginliklerin bir yansıması olarak, kadınların giyiminde estetik bir detay ve sosyal bir simge olarak önemli bir yer tutmaktadır. Geleneksel motifler ve modern tasarımların buluşmasıyla, puşu kültürü gelecekte de varlığını sürdürecek ve Iğdır’ın kültürel mirasını yeni nesillere aktaracaktır” şeklinde konuştular.