Şeker pancarı, Ağrı’nın tek sanayi bitkisiydi.
Yirmi bin ailenin üretim kaynağı ve oluşturduğu katma değerle, yüz bin kişinin kazanç kapısıydı.
Tarlada çalışan çiftçisi kazanıyor, fabrikada çalışan işçisi kazanıyordu.
Memleketin;
Tüccarı, nakliyecisi, besicisi, esnafı, kadını, çocuğu... kazanıyordu.
En güzel tarafı da, çocukluğundan itibaren her gence, üretim kültürünü aşılıyordu. İlkbaharla başlayıp sonbahara kadar, tarlalar işçi kaynıyordu.
Önce üretimine kota uyguladılar.
Çiftçiye resmen; "Fazla şeker pancarı üretemezsin..." dediler.
Şeker pancarı üretimini Ağrı'lı çiftçiden kısıp Iğdır'lı, Nahçivan'lı çiftçiye verdiler.
Şire oranı yüksek olan Ağrı'nın şeker pancarını bırakıp, şire oranı düşük olan Iğdır’ın, Nahçivan'ın şeker pancarını işlediler.
Çiftçinin üretime devam ettiğini görünce, bu sefer dörtlü münavebe çıkardılar.
Kısacası:
"Ekilebilir arazinin ancak dörtte biri kadarına ekim yapılabilirsin..." dediler.
Çiftçi yine de üretmekten vazgeçmedi.
Şeker pancarı ekiminde bozuk mibzer, çürük tohum verdiler, çiftçi üretmekten vazgeçmedi.
Şeker pancarı alım kampanyalarında çiftçinin traktörünü günlerce kuyrukta beklettiler, çiftçi üretmekten vazgeçmedi.
Çiftçinin yaş küspesini mafyaya peşkeş çektiler, çiftçi üretmekten vazgeçmedi.
Çiftçinin şeker pancarına yüksek oranda fire uyguladılar, çiftçi üretmekten vazgeçmedi.
Çiftçinin aldığı avansları indirdiler, çiftçi üretmekten vazgeçmedi...
Baktılar çiftçi üretmekten vazgeçmiyor:
Kaba yem bitkisi desteğini çıkardılar. Toprak ağaları ve büyük aileler kaba yem bitkisi üretimine geçti, şeker pancarı üretiminden, dolayısıyla tarladan uzaklaştılar.
İş gücüne ihtiyaç kalmayınca, icare edilecek tarla bulunmayınca; küçük aileler de doğal olarak tarlanın ve üretimin dışında kaldılar.
Şeker pancarı üretiminde kullanılan girdi maliyetleri arttığı halde, taban fiyatını yıllarca sabit gibi tuttular.
Emeğinin karşılığını alamayan orta direk üretici aileler de; şeker pancarı üretiminden, dolayısıyla tarladan uzaklaştılar.
Bu süreçte kimseden ses çıkmayınca, birileri doğru yaptıklarına inandı.
Neticede;
Biten sadece şeker pancarı üretimi olmadı, bu memleketin üretim kültürü de kalmadı.