Tarih ve Mimari Güzelliklerin Buluştuğu Nokta: St. Bartholomeus Kilisesi

Karakösehaber internet sitemize açıklamalarda bulunan tarihçi Özgür Aslan, Büyük Zap Vadisi’ne bakan bir tepe üzerinde kurulmuş olan kilise ve jamatunun birçok kaynak tarafından 4. yüzyılda Saint Bartholomeus’un mezarı üzerine inşa edildiğini, ancak kilise ve jamatunun 13. yüzyıl sonu ve 14. yüzyıl başına tarihlendirildiğini söyledi.

Aslan, “1457 tarihli bir el yazması kitabın kolofonuna göre, bu yapılar Başpapaz Kirakos tarafından dekore edilmiştir. Kilise ve jamatun, 1651 yılında Katogikos Philippe’nin desteğiyle Vardapet Kirakos’un piskoposluğu döneminde Osmanlı Devleti’ne bağlı Hakkari Beyi Hüsrev Şerif’in yönetimi altında onarılmıştır. Günümüze ulaşan yapıların büyük bir kısmı ise 17. ve 18. yüzyıllara tarihlendirilmektedir. Ancak, manastır ve yapılar 1966 yılında meydana gelen depremde büyük hasar görmüştür” dedi.

St. Bartholomeus Kilisesi’nin doğu-batı doğrultusunda uzanan dikdörtgen bir alan üzerine oturtulduğunu ifade eden Aslan, “Batı cephenin ortasında anıtsal bir giriş bulunmaktadır.

Üstten sivri kemerli bir alınlıkla vurgulanan portal, dikdörtgen çerçeve içerisinde köşelerden sütuncelerle sınırlandırılmış olup, ortasında basık kemerli kapı açıklığı yer almaktadır. Portal girintisinin alınlık kısmında iki süvarinin mücadelesi kabartma olarak tasvir edilmiştir.

Üst alınlıkta ise tanrı ve melekler betimlenmiştir. Tanrı, altı meleğin taşıdığı bir tahtta oturur vaziyette, omuzlarında güvercinler ve ayaklarının altında aslan figürleri ile gösterilmiştir” ifadelerini kullandı.

Kare planlı jamatunun yanlardan karşılıklı atılmış dört kemer üzerine oturan çapraz tonozla örtüldüğünü de vurgulayan Aslan, “Ancak, kemerler dışındaki örtü günümüzde yıkılmış durumdadır. Buradan bir kapı ile geçilen kilise, merkezi kubbeli ve haç planlıdır. Doğudaki apsis beş kemerli olup, yanlarında papaz hücreleri yer almaktadır.

Merkezi kubbe ve haç kollarının örtüleri yıkılmış olmasına rağmen, eski resimlerden dıştan yüksek bir kasnak ve konik bir külahla vurgulandığı anlaşılmaktadır. Yapının tamamında düzgün kesme taş malzeme kullanılmıştır” şeklinde konuştu.