Bitlis Yöresinin Renkli Deyimi: "Acem Belayem, Tokem Kadayem"

Zengin kültürel birikim ve halk ifadeleriyle bilinen Bitlis, "Acem belayem, tokem kadayem" atasözüyle de toplumsal olaylar ve insan ilişkileri üzerindeki yaşam zorluklarını anlatan ince bir bilgelik içeriyor.

Karakösehaber internet sitemize açıklamalarda bulunan Araştırmacı Cenap Elem, "Acem belayem" ifadesinin bir kişinin kendisini sürekli belaya çektiği ya da zorluklara sürüklenen bir durumu ifade ettiğini belirterek, “Tokem kadayem ise bu zorluklar sonucu elde edilen güzel bir ödül işaretidir. "Tokem" değişir, yiyip doyduğum anlamına gelirken, "kadayem" ise tatlı bir yiyecektir. Bu iki ifade bir araya geldiğinde, "Zorluk çekerim ama sonunda tatlı bir ödül alırım" anlamı ortaya çıkıyor” dedi.

Bitlis halkının bu atasözünü sabırla bekledikleri iyi sonuçların veya zorlukların ardından elde edilen güzelliklerin bir açıklaması olarak kullandığını söyleyen Elem, “Zorlu bir işe giren ya da sıkıntılı bir dönemden geçen kişilere bu sözü hatırlatarak, sonunda güzel bir ödülün onları beklediği vurgulanır. Bitlis halkı, bu atasözünü genellikle sıkıntı ve çabaların gösterdiği işlerin sonucunda elde edilen başarılar veya tatminler için kullanır. Örneğin, uzun süren bir işin sonucunda elde edilen maaş ya da büyük bir fedakarlıkla yapılan bir iyiliğin ardından gelen teşekkür bu sözün kullanım alanları bulunmaktadır. Bu atasözü, sadece bireysel çabalar değil, aynı zamanda toplumsal dayanışmayı ve sabrının erdemini de ifade eder” diye konuştu.

Bitlis bölgesinin zor şartları ve tarih olaylarında yaşanan sıkıntılarla bilinen bir bölge olduğuna da değinen Elem, “Halk bu tür atasözleri üretiyor, onun hayatın karşısında durmasını yansıtıyor. "Acem belayem, tokem kadayem" atasözü, sadece bireysel mücadeleleri değil, aynı zamanda toplumsal olarak halkın ardından gelen başarıları ve huzuru da simgeler. Bu söz, bölgenin karakteristik yapısındaki dağılım ve dirençlerin, yaygınlığın var olma gücünü ortaya koyuyor. Bitlis yöresinde kullanılan bu tür atasözleri, toplumsal ilişkilerde önemli bir yer tutar. Zorluklar karşısında ve sonrasında elde edilen güzel sonuçlarla yücelten bu atasözü, halk arasında moral verici ve motive edici bir işlev taşır” şeklinde konuştu.