Iğdır’ın Geleneksel Başlığı: Kalpak-Papax

Iğdır yöresine özgü kalpak-papax, bölgenin Azerbaycan ve Kafkasya ile olan kültürel bağlarını yansıtan önemli bir geleneksel başlık olarak günümüzde de yerini koruyor.

Konu ile ilgili açıklamalarda bulunan tarihçiler, Iğdır kalpağının genellikle oğlak veya kuzu derisinden yapıldığını belirterek, “Uzun tüylü olanlar beyaz kuzu derisinden üretilirken, kısa tüylü kalpaklar oğlak derisinden imal edilir. Bu başlıkların derisi özenle tabaklanır ve iç kısmı yumuşak hale getirilir. Kalpağın silindirik yapısı, başı sıkıca sarar ve ani hareketlerde düşmemesi için çene altına kaytan adı verilen ince bir deri ip ile bağlanır. Bu detaylar, kalpağın fonksiyonelliğini artırarak günlük kullanımda pratiklik sağlar” dediler.

Kalpakın coğrafi ve iklimsel koşullara göre şekillenmiş bir giysi parçası olduğuna değinen tarihçiler, “Börk gibi konik veya üçgen şekillerin aksine, kalpak silindirik bir yapıya sahiptir ve bu tasarım, Kafkasya’nın soğuk kışlarına karşı koruma sağlar. Uzun tüylü modelleri, özellikle yüksek rakımlı yerlerdeki sert rüzgârlara ve düşük sıcaklıklara karşı başı sıcak tutar. Bu nedenle, Iğdır ve çevresinde kalpak, sadece estetik bir başlık olarak değil, aynı zamanda iklimsel bir zorunluluk olarak da görülmektedir” diye konuştular.

Kalpakın, Iğdır’ın geleneksel kıyafet kültürünün ayrılmaz bir parçası olarak kabul edildiğini de söyleyen tarihçiler, “Geçmişte günlük hayatta sıkça kullanılırken, günümüzde daha çok özel günlerde ve geleneksel etkinliklerde tercih edilmektedir. Bölgenin kültürel mirası olarak kalpak, özellikle halk dansları, düğünler ve festivallerde sergilenmektedir. Ancak, hala Iğdır’ın yaşlı kesimi arasında bu başlıklar günlük kullanımda da yerini korumaktadır” şeklinde konuştular.

,