Iğdır'ın Geleneksel Müziği: Balaban Sazı

Iğdır yöresine ait balaban, mey-ney grubunun önemli bir sazı ve üflemeliler grubunun Azerbaycan müziğine damgasını vurarak bölgenin kültürel zenginliğini ve müzikal mirasını yansıtmaya devam ediyor.

Karakösehaber internet sitemize açıklamalarda bulunan tarihçiler, Balaban’ın genellikle kuru erik ağacından yapıldığını, ancak dut ağacından yapılanları da yaygın olduğunu belirttiler. Tarihçiler, “El tezgâhlarında özenle üretilen bu enstrüman, dayanıklılığı ve ses kalitesi ile bilinir. Tüteğin aksine, pes seslerden oluşan balaban, derin ve duygusal melodiler üretir. Balabanın ağız kısmı, mey gibi yassı kamıştan yapılmıştır ve bu özellik, ona karakteristik bir ses rengi kazandırır” dediler.

Balaban’ın yol sazı olarak adlandırıldığını ve uzun havaların, bölgeye özgü ağıtların (bayatılar dahil) icrasında sıkça kullanıldığına değinen tarihçiler, “Şirvan yöresi âşıkları da balabandan faydalanarak eserlerine duygusal bir derinlik katmaktadırlar. Balaban, yalnızca Iğdır'da değil, Anadolu’nun birçok yöresinde kullanılan meyle yakın akraba bir sazdır. Bu benzerlik, balabanın geniş bir coğrafyada kabul görmesini ve sevilmesini sağlar” diye konuştular.

Balaban’ın sadece bir müzik aleti değil, aynı zamanda Iğdır’ın kültürel ve sosyal hayatının da önemli bir parçası olduğunu vurgulayan tarihçiler, “Düğünlerde, bayramlarda ve diğer sosyal etkinliklerde çalınan balaban, toplulukların bir araya gelerek ortak duygularını ifade etmelerine aracılık eder. Bu enstrüman, nesilden nesile aktarılan bir miras olarak, bölgenin kimliğini ve tarihini yaşatmaktadır. Iğdır yöresine ait balaban, mey-ney grubunun önemli bir temsilcisi olarak, bölgenin müzikal zenginliğini ve kültürel mirasını yansıtan bir enstrümandır. Pes sesleri ve derin melodileri ile uzun havaların ve ağıtların icrasında vazgeçilmez bir araç olan balaban, Şirvan yöresi âşıkları tarafından da sıkça kullanılır. Geleneksel yapım teknikleri ve kullanımı ile balaban, Iğdır'ın müzikal ve kültürel kimliğinin önemli bir parçasıdır. Bu eşsiz saz, geçmişten günümüze uzanan bir köprü olarak, bölgenin kültürel zenginliğini ve tarihsel derinliğini gelecek nesillere aktarmaya devam etmektedir” şeklinde konuştular.